Crisisregelgeving en nieuwe EU controles

Door Anne van de Heetkamp, ​​VP Product Management GTC bij Descartes

Vanuit traditioneel oogpunt zijn exportcontroles bedoeld om ervoor te zorgen dat goederen voor tweeërlei gebruik (dual-use) niet terechtkomen in de verkeerde handen. Maar wie had gedacht dat deze controles juist goed van pas komen om de export van coronavaccins tegen te houden? Tevens heeft de Europese Unie haar exportregelgeving herzien (‘Recast Regulations’) en handhaven de Amerikanen de Defense Production Act uit 1950 weer. Dit alles om de export van vaccins tegen te houden. Hoe steken deze ontwikkelingen op het gebied van export compliance in elkaar? En wat zijn de gevolgen voor wereldhandel en export?

Met een beperkt aantal fabrieken en elk land ter wereld dat vaccins nodig heeft, verdwijnt de strijd om de distributie van COVID-19-vaccins waarschijnlijk niet snel. De vaccinatiepercentages van zo’n 60 procent in de VS en in de EU en 25 procent in India (7-9-2021 via Bloomberg), en de totale vaccinproductie eind 2021 geschat op ongeveer 83 procent van de wereldwijde vraag (Forbes/Statista), duiden erop dat de export van het COVID-19-vaccin de komende maanden (en jaren) alleen maar toenemen.

Nieuwe ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op en bepaalde distributiestrategieën zorgden eerder al voor opschudding. Zo werden in de EU, de VS en India voornamelijk exportbeperkingen ingevoerd om ervoor te zorgen dat lokale vaccinatieprogramma’s niet werden ondermijnd. Als er zich een crisissituatie voordoet, mogen lokale autoriteiten namelijk ingrijpen in het bedrijfsleven. Hier valt ook de export van vaccins onder. Aangezien praktisch elk land de noodtoestand heeft uitgeroepen vanwege COVID, voerden de autoriteiten aan dat dit (contractuele of morele) verplichtingen oversteeg en specifieke items (lees: vaccins, en eerder, medische apparatuur) niet mochten worden geëxporteerd.

Defense Production Act weer in het leven geroepen

De VS handhaafden de Defense Production Act van 1950, die bedrijven verplicht om te helpen in zaken van nationale defensie/crisis – waarbij niet gesproken werd over de wettigheid van exportbeperkingen. Dit betekent dat de standaard exportcontrolewetgeving niet toegepast werd - medicatie is geen product voor tweeërlei gebruik en kent geen ECCN-code, op basis waarvan exportbeperkingen doorgaans worden opgelegd. Voor de langere termijn is het logischer om de regelgeving met betrekking tot de export van medicatie te herzien. In de VS zijn deze bijvoorbeeld onderworpen aan de FDA Export Reform and Enhancement Act van 1996 en vereisen ze een FDA-licentie om medicatie te exporteren. Transparantie over hoe dit soort regelgeving de beschikbaarheid van vaccins in de toekomst kan beïnvloeden, is hard nodig.

De Europese Unie zit niet stil. Op 11 juni 2021 heeft de EU de herziene verordening voor tweeërlei gebruik (Verordening 2021/821) bekendgemaakt, die op 9 september in werking trad. De nieuwe verordening is bedoeld om de controle op een breder spectrum van goederen, die voor zowel civiele als militaire doeleinden kunnen worden gebruikt, te versterken. Enkele speerpunten zijn:

1. twee nieuwe EU General Export Autorisaties (UGEA's);
2. de introductie van een nieuwe verzamelnaam om cybersurveillance-items beter in te kaderen;
3. autorisaties voor de overdracht van software en technologie voor tweeërlei gebruik onder aanverwante bedrijven, evenals autorisaties voor specifieke encryptie-items naar andere landen die buiten de zwarte lijst vallen;
4. de geldigheid van exportvergunningen wordt beperkt tot twee jaar en de registratieverplichtingen worden verlengd van drie naar vijf jaar;
5. de terminologie wat betreft technische assistentiecontroles specificeert (beter gezegd: houdt een ruimere definitie aan van) de 'aanbieder van technische assistentie', waardoor autoriteiten meer toegang krijgen tot mensen en entiteiten om de juiste exportmaatregelen te bepalen.

Kortom, tenzij er andere overeenkomsten worden bereikt, kunnen landen nationale noodsituaties uitroepen om de export te beheersen in het licht van toekomstige crisissituaties. Het beheer van exportcontroles is hierdoor nog steeds een van de meest veelzijdige en ingrijpende uitdagingen in exportland.

Deze blog verscheen het eerst op logistiek.nl