Wat zijn vrijhandelsovereenkomsten?

Zoals de naam al aangeeft, is een vrijhandelsovereenkomst een overeenkomst tussen twee of meer landen waarbij een vrijhandelszone wordt ingesteld. Een vrijhandelszone houdt in dat de internationale handelsbeperkingen tussen de betrokken landen worden versoepeld, wat zich meestal vertaalt in de verlaging of afschaffing van invoerrechten en -tarieven.

Vrijhandelsovereenkomsten zijn bedoeld om de internationale handel tussen de ondertekenende landen te stimuleren, voornamelijk door het verlagen of afschaffen van handelsbarrières en -rechten. Met andere woorden, indien een invoerder een zending goederen binnenbrengt uit een land van herkomst dat een vrijhandelsovereenkomst heeft gesloten met het importerende land, kan hij lagere uiteindelijke kosten en minder handelsbarrières verwachten. Een invoerder wordt dus aangemoedigd om te importeren uit een land waarmee zijn jurisdictie een vrijhandelsovereenkomst heeft gesloten.

Het fundamentele verschil tussen een vrijhandelsovereenkomst en een preferentiële handelsovereenkomst is dat een preferentiële handelsovereenkomst unilateraal kan zijn. Met andere woorden, het gaat om versoepelingen van de handelsbeperkingen van het ene land ten opzichte van het andere, zonder dat het andere land daar noodzakelijkerwijs iets tegenover stelt. Preferentiële handelsovereenkomsten worden doorgaans door de ontwikkelde landen aan de ontwikkelingslanden verleend als een vorm van diplomatieke bescherming, maar moeten door de Wereldhandelsorganisatie worden opgeheven, althans voor lidstaten.

Hoewel ze in veel opzichten sterk op elkaar lijken, verschillen vrijhandelsovereenkomsten en douane-unies in één belangrijk opzicht. In een douane-unie stemmen alle deelnemende landen in met een gemeenschappelijk douanetarief dat door hen allemaal wordt toegepast op alle landen die geen lid zijn. Met andere woorden, een land dat geen deel uitmaakt van een douane-unie zal dezelfde tarieven, rechten en beperkingen opgelegd krijgen wanneer het importeert naar een land dat wel deel uitmaakt van die douane-unie. Een vrijhandelsovereenkomst bevat geen dergelijke bepalingen en staat elke lidstaat toe zijn eigen onafhankelijke douanetariefregeling te handhaven.

De beste manier om het verschil tussen een vrijhandelsovereenkomst en een douane-unie te begrijpen is te kijken naar de bekendste voorbeelden van beide - USCMA is een vrijhandelsovereenkomst, terwijl de gemeenschappelijke markt van de Europese Unie een douane-unie is.

De precieze procedure om te bepalen of een zending al dan niet in aanmerking komt voor vrijhandelsvoordelen, varieert naargelang de zending, het land van herkomst, het importerende land en de vrijhandelsovereenkomst. Over het algemeen bestaat de procedure er echter in vast te stellen en aan te tonen dat het in te voeren product, hetzij in zijn geheel, hetzij boven een in de vrijhandelsovereenkomst vastgestelde drempel, afkomstig is uit een land van herkomst dat deel uitmaakt van de vrijhandelsovereenkomst. De meeste vrijhandelsovereenkomsten bevatten ook bepalingen voor producten die niet noodzakelijkerwijs afkomstig zijn uit een lidstaat van de vrijhandelsovereenkomst in de strikte of meest technische zin, maar die toch een aanzienlijke "verwerking" hebben ondergaan (bv. grondstoffen die worden verwerkt of vervaardigd tot eindproducten), waardoor die goederen toch in aanmerking komen voor voordelen. Indien een invoerder vaststelt dat de in te voeren producten hiervoor in aanmerking kunnen komen, moet hij dit met specifieke documentatie (meestal "certificaat van oorsprong" genoemd) aan de douaneautoriteiten aantonen. Er zijn software-oplossingen beschikbaar die invoerders kunnen helpen om te bepalen of hun zendingen in aanmerking komen voor vrijhandelsvoordelen.